![]() | ![]() |
![]() | #1 |
Çevrimdışı ![]() ![]() | Türkülerin Tarihi – Nağmelerin Tarihi
Ancak unutmamak icap eder ki türkülerin asıl tarihi; nağmelerin ve ezgilerin tarihi olmak gerekir. Bu bakımdan en eski nağme kalıplarımız hangileridir acaba? Böyle bir soruya Mehmet Özbek üstadımız ne der, Bayram Bilge Tokel dostumuz ne der bilmiyorum. Çünkü kullandığımız dil Türkçe, nasıl sayısız deyim, mecaz, mazmun kalıbı ve tekrarlardan oluşan kelime grupları ile dopdolu ise ve gene biz kendimize mahsus sayısız cümleleri, bizden önce varolan küçük küçük cümlecikleri ve ifade kalıplarını birleştirerek kuruyor, daha farklı ve özgün cümleler meydana getirebiliyorsak; muhtemeldir ki müziğin de böyle, birbirine eklemlenebilen bir sentaks dizgesi mevcut olmalıdır. Dildeki deyim, atasözü ve mecaz kalıpları gibi, bu müzikte de mevcut olan bazı nağme kalıplarının, birbiriyle sayısız ilişki biçimleri söz konusu olmalıdır. Buradan da nasıl spontane Türkçe cümleler kurabiliyorsak, müzikte de çeşitli nağmeleri birbiri ardınca dizebilenler, bunlardan daha yeni, anlamlı müzik cümleleri teşkil edenler çıkıyor demektir. Adı bilinsin veya bilinmesin, bu tür kişilere biz “bestekâr” veya daha yaygın tabiri ile “türkü yakıcısı” diyoruz. Hal böyle olunca gerek aşağıdan yukarılara, gerekse yukarıdan aşağılara doğru seyreden müzik cümlelerimiz nelerdir, bunların özellikleri nedir? Daha mühimi de, bu nağme cümlelerinin eskiliği, yeniliği, yaygınlığı, az kullanılmış olanları söz konusu değil midir? Mesela bir Köroğlu türküsünün ses ve ezgi yapısı onun eskiliğine delalet eder mi? Ya da ne bileyim, bugün Anadolu’da ve Balkanlarda icra edilen türkü makamları ile Orta Asya müzikleri arasında, nağme yapısı itibariyle yakınlık, benzerlik, hatta aynîlik gösterenler yok mudur? İşte bunları tespit edebilirsek, ilgili türkülerin veya nağmelerin tarihini, şöyle böyle on üç-on beşinci asırlara kadar taşıyabiliriz demektir. Çünkü Yavuz Selim ile Şah İsmail kapışmasından sonra, Anadolu ile Orta Asya Türk dünyası arasındaki ilişkilerin ciddi biçimde kesintiye uğradığı hepimizin malumudur. Nitekim bu tarihten sonra, yüksek medrese eğitimi için Horasan’a veya İran’a gidişler kesintiye uğramış, eskiden olduğu gibi Anadolu’ya, Orta Asya tesirlerinin uzanması bir bakıma imkânsız hale gelmişti. Bu tarihi realiteden hareketle, Anadolu ve Orta Asya türküleri arasında tespit edilebilecek nağme, makam benzerlik ve çakışmaları, her bakımdan önem arz edecek demektir. Zira nağme veya makam benzerliği arz eden eserler; diyebiliriz ki bizim, yani Anadolu sahasının en eski türküleri addedilmeye layık hale gelirler. Öyle tahmin olunur ki bazı uzun havalarla Köroğlu türkü ve besteleri, bu alanda kilit mesabesinde bir önemi haizdirler. İlgili türkülerin ihtiva ettiği “koçaklama” havası da zaten buna bir karinedir ve eski bir Türk destanından kopup gelmiş gibi bir intiba uyandırmaktan geri kalmamaktadırlar. Mitolojik bir kahraman olan Köroğlu’ya izafe edilen bu tür koçaklamaların, özellikle Türkmen ve Azeri kolları ile bu açıdan behemehâl eşleştirilmesi icap etmektedir. Dolayısıyla okuduğumuz ve dinlediğimiz türkülerin bir tarihinin bulunduğunu ihmal etmemek gerekiyor. Yani bugün Türkçemizin ve edebiyatın tarihi köklerine inmek, onun en eski örneklerini tespit etmek, ayrıca da dilin ve edebiyatın tekâmülü bakımından geçirdiği istihaleyi ortaya koymak yolunda nasıl çalışmalar yapılıyorsa, aynı emek ve tecessüsün bu müzik için de gösterilmesi lazım geliyor. Kuşkusuz bu alandaki çalışmalar, dile ve edebiyata göre daha zor görünse bile!... Bu yoldaki emeklerin bizim önümüze, yeni yeni ufuklar açacağından kuşku duyulabilir mi? Bu hususta asıl görevin, dilcilerden ziyade müzikologlara düştüğüne de tekrar işaret edelim. Çünkü türkü besteleri, güfte unsuruna nazaran hem daha sağlam, hem de daha arkaik bir yapı arz edebilmektedir. Zaten yüzyıllar içinde sosyo-kültürel zevkler değiştikçe aynı ezginin sözleri de muhtelif değişikliklere uğramakta değil midir? Yani ezgi ve nağme yapıları az çok sabit kalırken meclislerdeki türkü icracıları, söz unsuruile diledikleri biçimde oynamakta, türkü güftelerini bir nevi güncellemeye tabi tutabilmektedirler. Alıntı |
![]() |
![]() |
Bookmarks |
Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
Seçenekler | Arama |
Stil | |
| |
Forum | Yasal Uyarı |
Powered by vBulletin® Version 3.8.11 Copyright ©2000 - 2025, vBulletin Solutions, Inc. Forum Sahibi : NikotiN ForumDunyasi.Net Her Hakkı Saklıdır |
Yasal uyarı ile ilgili yazıyı veya diğer yazılarınızı bu bolume yazabılırsınız |